این بند و تبصره اصل۱۱۰ به همراه بندهای ۱، ۲، ۳ و ۸ این اصل در جریان بازنگری قانون اساسی سال۱۳۶۸ از طریق همه‌پرسی به قانون اساسی اضافه شد. بر این اساس هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه روز دوشنبه- ۳مردادماه- از سوی مقام معظم رهبری تشکیل شد. در بخشی از متن حکم مقام معظم رهبری به آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی، ریاست این هیأت آمده است که این هیأت به منظور بررسی و ارائه نظرات مشورتی در موارد حل اختلاف و تنظیم روابط سه‌قوه تشکیل می‌گردد. طبق این حکم سید‌محمد حسن‌ابوترابی، سید‌مرتضی نبوی، عباسعلی کدخدایی و سید صمد موسوی‌خوشدل به‌عنوان اعضای این هیأت عالی برای یک دوره 5ساله به ریاست آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی منصوب شدند. در متن نامه رهبر معظم انقلاب همچنین تأکید شده که لازم است مسئولان عالی نظام خود در تعامل با یکدیگر، روابط قوا را به نحو مطلوب تنظیم و اختلافات احتمالی را رفع کنند و کمال همکاری را با هیأت مذکور به عمل آورند.
تشکیل «هیأت عالی حل‌اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه» با حکم اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی یک مجال جدید «حقوقی» و «سیاسی» در نظام پدید آورد و چشم‌انداز حل بعضی از چالش‌های حقوقی و سیاسی را که در 3دهه گذشته در پاره‌ای از موارد به صرف وقت، فرصت، هزینه و نیروی بسیاری منجر شد، ترسیم کرد.
نظر خبرگان رهبری
در ارتباط با تشکیل هیأت عالی حل اختلاف میان قوا، عضو مجلس خبرگان رهبری ضمن تأکید بر پیشگیری از بروز اختلافات بین قوا، دستور مقام معظم رهبری مبنی بر تشکیل هیأت حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه را یک امر مبارک می‌داند. آیت‌الله هاشم هاشم‌زاده‌هریسی معتقد است که تشکیل این هیأت امر مبارکی است و بنا به ضرورت صورت پذیرفته است چرا که اختلاف بین قوا آثار سوء داخلی و بین‌المللی بسیاری به همراه خواهد داشت.
آیت‌الله هاشم‌زاده با انتقاد از برخی تندروی‌ها میگوید: در هر جا که تندروی صورت می‌گیرد اختلاف نیز به وجود خواهد آمد. بنابراین لازمه رسیدن به وحدت، رعایت اعتدال و محبت‌ورزی است. نماینده آذربایجان‌شرقی در مجلس خبرگان رهبری می‌افزاید: تشکیل این هیأت آثار مثبت فراوانی به‌دنبال خواهد داشت و از بروز مشکلات جلوگیری خواهد کرد. این هیأت برای اینکه در حل‌اختلافات بتواند به موفقیت دست یابد، باید مطالعات عمیق و گسترده‌ای را در زمینه پرداختن به علل و ریشه‌یابی اختلافات انجام دهد و راهکار‌های مناسبی در جهت هماهنگی قوا ارائه کند. عضو دیگر مجلس خبرگان رهبری، دستور مقام معظم رهبری مبنی بر تشکیل هیأت حل‌اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه را نشان حکمت تمام عیار ایشان می‌داند.
آیت‌الله عباسعلی‌سلیمانی، امام جمعه زاهدان، آیت‌الله هاشمی شاهرودی را یکی از شخصیت‌های مجرب اجرایی و علمی کشور می‌داند که انتخاب ایشان به‌عنوان رئیس این هیأت می‌تواند به تحکیم بیشتر وحدت بین قوا منجر شود. وی در پاسخ به این سؤال که آیا تشکیل این هیأت باعث زیرسؤال رفتن صلاحیت مجمع تشخیص مصلحت نظام خواهد شد، مطرح می‌کند: وظیفه مجمع، رسیدگی به موارد خاصی از اختلافات است و فعالیت هیأت حل اختلاف نیز در یک چارچوب خاص و بر پایه اخلاق‌مداری صورت می‌گیرد. بنابراین وظایف هر یک از این دونهاد، مشخص است و با هم هیچ‌گونه تعارضی ندارند. عضو مجلس خبرگان رهبری تصریح دارد که مجمع تشخیص مصلحت نظام تا پیش از روی کارآمدن دولت‌های نهم و دهم در انجام وظایف خود، بسیار موفق عمل کرد اما در حال حاضر به‌دلیل بروز اختلافاتی بین رئیس‌جمهور و مجمع تشخیص مصلحت نظام توان کاری مجمع، کاهش یافته است. عضو دیگر مجلس خبرگان رهبری، تشکیل هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه را تدبیری می‌داند که برای ارتقای روابط بین قوا اندیشیده شده است.
آیت‌الله محسن کازرونی میگوید: یکی از وظایف رهبری، بحث تنظیم روابط بین قوا و حل اختلافاتی است که گاهی بین قوا پیش می‌آید و در همین راستا مقام معظم رهبری، اختیار و وظیفه خود را در این زمینه به هیأت حل‌اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه تفویض کردند. وی با بیان اینکه برداشت‌های متفاوت مسئولین از مسائل، باعث به وجود آمدن وضعیت نامطلوبی در کشور می‌شود میگوید که تشکیل هیأت حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه، تدبیری است که در راستای ارتقای روابط بین قوا اندیشیده شده است. امام جمعه کرج، آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی را چهره‌ای شناخته شده و مقبول نزد قوای سه‌گانه می‌داند و ابراز امیدواری کرده حضور ایشان در مسند ریاست این هیأت، باعث حل اختلافات بین قوا شود. عضو مجلس خبرگان رهبری میگوید: تشکیل این هیأت، اخلالی در وظایف مجمع تشخیص مصلحت نظام ایجاد نخواهد کرد چرا که وظایفی فراتر از وظایف مجمع دارد و حتی می‌تواند زمینه پیشگیری از بروز اختلاف بین قوا را فراهم کند.
حجت‌الاسلام محمدحسن ابوترابی‌فرد، نایب‌رئیس سابق مجلس شورای اسلامی، هیأت عالی حل اختلاف قوا را یک نهاد مستقل دانست و گفت: این هیأت برای یک وظیفه معین و مشخص بسیار مهم و کلیدی تأسیس شده است و هیچ تصادمی بین وظیفه روشن این نهاد با وظایفی که سایر نهادها مانند مجمع تشخیص برعهده دارند، وجود ندارد.
نظر نمایندگان مجلس
رئیس فراکسیون روحانیون مجلس شورای اسلامی با به جا دانستن اقدام مقام معظم رهبری در تشکیل هیأت‌عالی حل‌اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه گفت: عدم تمکین از این هیأت به معنای مخالفت با دستور ولی امر محسوب می‌شود. حجت‌الاسلام محمدتقی رهبر تشکیل هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه را انتظار بجایی می‌داند که برآورده شده و می‌افزاید: ما بارها نیز عنوان می‌کردیم که باید یک هیأت حل اختلاف بین قوا باشد. رئیس فراکسیون روحانیون مجلس، تصریح کرد: وقتی ما هیأت رفع اختلافی در سطح عالی که مورد تأیید ولی امر است، داشته باشیم بسیاری از تنش‌ها کم می‌شود.
همچنین نماینده مردم بیرجند و درمیان در مجلس شورای اسلامی تشکیل شورای حل اختلاف بین قوا را یک حرکت مدبرانه از سوی رهبری و اقدامی بسیار ارزشمند و سرنوشت‌ساز در این مقطع حساس عنوان کرد. حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی، وحدت و یکدلی را پیام امروز رهبر نیز دانست و گفت: مسئولان باید بدانند که این وحدت و یکپارچگی باید با محوریت رهبری و ولایت صورت گیرد تا جلوی بروز خیلی از مشکلات گرفته شود.
در همین حال عضو هیأت رئیسه مجلس در خصوص دلیل شکل‌گیری هیأت حل‌اختلاف معتقد است: با توجه به مسائل اخیر کشور و انجام برخی رفتارهای ساختارشکنانه که تحت‌تأثیر عده‌ای از اطرافیان رئیس‌جمهور انجام گرفت که قطعا ادامه آن به نفع دولت و نظام نیست، برای جلوگیری ازتکرار آن، این هیأت از سوی مقام معظم رهبری تشکیل شد. محمد دهقان میگوید که تعیین مقصر در موارد اختلاف‌برانگیز و برخورد با آن از دیگر دلایل انتخاب این هیأت بوده است، چرا که مقام معظم رهبری با وجود همه توصیه‌هایی که می‌کنند در‌شأن ایشان نیست که مقصر را معرفی کنند، لذا این هیأت اگر به موارد اختلافی رسیدند و فردی به عمد به این اختلافات دامن زده، می‌توانند نظر خود را اعلام کنند. دهقان با اشاره به ابتکار مقام معظم رهبری در تعیین هیأت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوا می‌افزاید: کشور ما فضایی با نشاط و رو به پیشرفت دارد و به‌طور طبیعی در کشور اختلاف سلایق هم زیاد است که البته گاها این باعث شکاف در کشور و زمینه سوء استفاده دشمنان در بیرون و برخی در داخل را فراهم می‌کند.
پاسخ به برخی شبهات درباره هیأت عالی حل اختلاف میان روسای قوا
نگاهی به ترکیب «هیأت عالی حل‌اختلاف» بیانگر آن است که در ترکیب این هیأت بیش از هر چیز «مورد قبول سران قوا»بودن لحاظ شده به گونه‌ای که جای چون و چرا درباره استنتاج‌های حقوقی و اجرایی هیأت برای کسی باقی نماند و از سوی دیگر جامعه نسبت به عادلانه بودن بررسی‌ها و پیشنهادهای ارائه شده، خیال آسوده داشته باشد.
هیأت عالی حل اختلاف در جایگاه رهبری نمی‌نشیند و کار رهبری را انجام نمی‌دهد. به عبارت دیگر در حکم رهبری تفویض اختیار صورت نگرفته و اتخاذ تصمیم نهایی درباره اختلافات قوا و تنظیم روابط آنها همچنان با خود رهبری است.
تشکیل این هیأت به خوبی نشان می‌دهد که از نظر رهبری بخش قابل توجهی از اختلافات قوا جنبه «فرار از قانون» ندارند بلکه عمدتا ناشی از پافشاری هر کدام از قوا به صلاحیت‌ها و اختیارات قانونی خود و یا قوه مربوط به خود است.
وظایف و صلاحیت‌های این هیأت ارتباطی به صلاحیت‌ها و وظایف مجمع تشخیص مصلحت ندارد. مجمع براساس قانون اساسی به حل اختلافات مجلس و شورای نگهبان می‌پردازد.
با تشکیل این هیأت اینک «اختلافات» که تاکنون بعضا ذیل عناوینی نظیر «قانون‌شکنی»، «قدرت‌طلبی» و «نظام ستیزی» تعبیر و تفسیر می‌شد، به رسمیت شناخته شده و سازوکاری برای حل آنها به نفع نظام، کشور، مردم و سه‌قوه تعبیه شده است.
